Tutanchamon a mumie zwierzęce

Dziś setna rocznica odkrycia pierwszego stopnia schodów prowadzących do grobowca Tutanchamona. Z reguły wszyscy mówią o młodym królu, jednak z jego grobowcem łączy się mnóstwo innych tematów. Jednym z nich są mumie zwierzęce.

Otóż w grobowcu Tutanchamona odkryto 48 pojemników, w których znajdował się… prowiant w Zaświaty dla króla (zobacz białe pojemniki pod łożem w kształcie krowy na górnym zdjęciu). To jeden z bardzo ciekawych typów mumii, które naukowcy wydzielili z dużego zbioru zmumifikowanych zwierząt, tj. mumie spożywcze.

Mumie takie przypominały potrawy jedzone przez króla i arystokrację za życia (przeciętny Egipcjanin, z niższych warstw społecznych, rzadko oglądał mięso). Mogły to być na przykład żeberka, łopatka (zob. zdjęcie powyżej), udziec wołowy, wątróbka czy drób: kaczka, gęś, a nawet gołąb. Co ciekawe, naukowcy odkryli, że prawdopodobnie były one wstępnie przygotowane do spożycia, tj. podpieczone. Do końca nie wiadomo czy rzeczywiście przygotowywano je np. na ruszcie, czy takie „podpieczenie” było efektem wylania na mięso gorącej żywicy w czasie procesu mumifikacji.

Takie fragmenty ciała np. krowy, albo np. całe kaczki, były konserwowane solą lub natronem, nacierane olejem, bandażowane, zalewane żywicą, a następnie wkładane do drewnianych pojemników. Te znajdujemy pokryte dziś czarną błyszczącą substancją żywiczną lub bielone gipsem, jak w przypadku tych znalezionych w grobowcu Tutanchamona. Pojemniki mogły być owalne lub w innych obłych kształtach, jak te widoczne na górnym zdjęciu, albo przypominać umieszczony w nim drób czy gołębia (zob. zdjęcie poniżej). Znajdowane są także przykłady takich pojemników z kalcytu i wapienia, ale ich zawartość nie koniecznie była mumifikowana.

Taki prowiant miał zapewniać zmarłemu wyżywienie na wieczność. Nie był jedynym, bo na ścianach grobowców widniały też przedstawienia suto zastawionych stołów ofiarnych i długie listy ofiar, w tym spożywczych. Ofiary te miały się materializować i wciąż odradzać właśnie dzięki temu, że były tak przedstawione. Do tego żywi, w ramach sprawowania kultu zmarłych, dostarczali również do zewnętrznej kaplicy ofiary spożywcze, które symbolicznie były przeznaczone dla jednego z typów duszy zmarłego (ka), ale w rzeczywistości były ostatecznie często konsumowane przez kapłanów. Niektóre staropaństwowe pozostałości po kawałkach mięsa dla zmarłego, ułożone w grobowcach na miseczkach, pozostały tam do momentu ich odnalezienia przez archeologów w XX w., po innych pozostały wapienne pojemniki.

Znaleziska mumii zwierzęcych typu spożywczego są jednak dość rzadkie i pochodzą z nieco późniejszego okresu, tj. późnego Średniego i Nowego Państwa, z grobów królewskich i dostojników.